در کشورمان به نام‌های گوناگونی ازجمله ورق‌های یونولیت، ورق پلاستوفوم، استایروفوم، یونولیت، ورق سفید و آکاسیف معروف است.
اما در اصطلاح علمی به آن پلی استایرن انبساطی یا EPS می‌گویند. این ورق یک ماده سفید متخلخل است و طی فرایندهای پتروشیمی ساخته می‌شود.
کاربردهای مختلفی از جمله :
ساختمان‌سازی، خودروسازی، ماکت‌سازی، مجسمه‌سازی، عایق‌های صوتی و… دارد.
در این مطلب ورق‌های یونولیت را از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار خواهیم داد. با ما همراه باشید.
ورق یونولیت از چه موادی تشکیل شده است؟
از مواد اولیه ورق یونولیت می‌توان به استایرن مونومر اشاره کرد.
که از ریخته شدن مواد پلی استایرن و منبسط شدن آن‌ها در داخل یک سری قالب‌های مشخص به وجود می‌آید.
در طی این فرآیند و با منبسط شدن استایرن مونومر در داخل این قالب‌ها ورق‌های یونولیت ساخته می‌شوند.
مقدار بسیار ناچیزی از استایرن مونومر در برخی گیاهان، میوه‌ها و سبزی‌ها یافت می‌شود.
در فرآیند ساخت ورق‌های یونولیت علاوه بر استایرن مونومر از مواد دیگری نیز مانند مشتقات اتیلن و بنزین استفاده می‌شود که از پلیمریزاسیون ساخته شده‌اند.
با انجام یافتن این فرآیند هیدروکربن با جوش کم که از پنتان درست شده است به مواد اضافه می‌شود تا در پردازش‌ها و مراحل بعدی در گسترش و پخش شدن این مواد اثربخش باشد.
برای تولید ورق یونولیت مواد اولیه و دانه‌های پلی استایرن آن با پخت اولیه آماده‌سازی می‌شوند و این فرآیند با استفاده از دستگاه‌هایی مخصوص صورت می‌گیرد.
دلیل این پخت اولیه آن است که مواد دچار انبساط شوند و در نتیجه این مرحله، فرآیندها و مراحل بعدی خشک‌سازی و فشرده‌سازی به شکل آسان‌تری صورت پذیرد. مرحله آخر ساخت ورق‌های یونولیت به برش زدن ورق‌های فشرده‌شده طبق استانداردهای موجود یا به سفارش مشتری اختصاص می‌یابد.
دانسیته ورق یونولیت
نسبت وزن ورق‌های یونولیت به یک مترمربع از این محصول دانسیته یا فشردگی آن نامیده می‌شود.
پس می‌توان گفت هر چقدر وزن یک ورق یونولیت نسبت به اندازه آن بیشتر باشد دانسیته یا فشردگی آن نیز بیشتر است.
معیاری که برای مشخص کردن فشردگی یونولیت به کار می‌رود دانسیته نام دارد و با حرف اختصاری P نشان داده می‌شود.
دانسیته ورق‌های یونولیت ازاین‌جهت مهم است که برای هر کاربرد باید از دانسیته متفاوتی بهره جست.
پس اگر در انتخاب فشردگی ورق یونولیت اشتباهی رخ دهد می‌تواند به عدم کارایی محصول در پروژه و خسارت‌های مالی گردد.
مثلاً استفاده از ورق‌های یونولیتی که دارای فشردگی مخصوص استفاده در امر ماکت‌سازی هستند نباید در کارهای ساختمانی و یا بالعکس مورد استفاده قرار گیرند.
ذکر این نکته هم ضروری است که دانسیته متفاوت این ورق‌ها در عایق بودن صوتی، رطوبتی و حرارتی آن‌ها نیز تأثیرگذار است.
انواع ورق‌های یونولیت
ورق‌های یونولیت فشرده :
فشردگی ساخت این محصول بالا بوده و وزن بالایی دارد.
این محصول از پرکاربردترین انواع یونولیت است و در مصارف مختلفی چون ساخت‌وساز، خودروسازی، درب‌های ضد سرقت، مجسمه‌سازی و غیره به کار می‌رود.
ورق‌های یونولیت سقفی :
این مدل در ساخت قالب بتن سقف‌های تیرچه‌بلوک به کار می‌رود.
فشردگی این محصول متوسط است.
ورق‌های یونولیت دیواری :
از کاربردهای این یونولیت فومی می‌توان به : فوم دیوار تزئینی، فوم دیوار پوش و پنل‌های سه‌بعدی دیوار اشاره کرد.
ورق‌های یونولیت تیرچه کرومیت :
برای ساخت تیرچه کرومیت به کار می‌رود.
مزایای ورق یونولیت
ورق یونولیت به خاطر وزن کم، مقاومت دمایی، صوتی و رطوبتی بالایی که دارد.
جایگزین خوبی برای مصالح قدیمی ازجمله آجر، سفال، بلوک و غیره به شمار می‌آید.
مزایای استفاده از این ورق‌ها در ساخت‌وساز به شرح زیر است :
- نسبت وزن به استحکام بالا
- سهولت در جابجایی و نصب
- عایق حرارت، صدا و رطوبت
- صرفه‌جویی در مصرف بتن، تیرچه و بلوک
- قابلیت گچ کاری خوب و بدون نیاز به استفاده از رابیتس
- قابلیت بازیافت
- مقاومت قابل‌قبول در برابر فشار
- مقاومت در برابر حشرات موذی
- ویژگی ضدضربه بودن
- قابلیت چاپ و برچسب‌گذاری بر روی ورق‌ها
- با استفاده از رزین اپوکسی قابلیت لمینیت شدن دارند
- به اشکال و اندازه‌های مختلف تبدیل‌پذیر هستند
- قابلیت حمل آسان دارند
- در برابر زلزله بسیار مقاوم هستند
- صرفه‌جویی در مصرف آهن و فولاد
در اینجا تنها به بخش‌هایی از مزایای ورق‌های یونولیت اشاره کردیم.
بااین‌حال این ورق‌ها از معایبی همچون عدم مقاومت کافی در مقابل حلال‌های آلی، قابلیت اشتعال (البته اگر با رنگ‌های روغنی رنگ‌آمیزی شوند) نیز رنج می‌برند.
اگر در ساخت آن‌ها از کلروفلوروکربن استفاده شود امکان آسیب رساندن به لایه ازن را نیز دارند.
کاربرد ورق یونولیت
این ورق‌ها به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارا هستند می‌توانند به عنوان عایق حرارتی صوتی مناسب به کار رود.
در زیر به کاربردهای این ماده اشاره شده است :
- استفاده به صورت مصالح ساختمانی
- استفاده در انواع بسته‌بندی‌ها
- استفاده به عنوان هسته فوم برای تخته‌های اسفنجی
- استفاده در سامانه‌های عایق پنل
- استفاده در ساخت نما، دیوارها، کف و سقف ساختمان
- راه‌سازی و ساخت ریل‌های راه‌آهن
- ساخت انواع ماکت‌ها
- تولید و ساخت بلوک پلاستوفوم سقفی
- استفاده به عنوان عایق حرارتی در سردخانه و یخچال‌های صنعتی
موارد مصرف یونولیت در ساختمان
ورق‌های يونوليت یا پلي استايرن مدتي است در کشورمان به دلیل سبکی و هزینه کم برای ساختمان‌سازی مورد توجه مهندسین و سازندگان بنا قرار گرفته‌اند.
وزن ورق‌های یونولیت نسبت به سایر مصالح ساخت‌وساز ازجمله بلوک سیمانی و آجر بسیار کمتر است. این مسئله هم به سرعت ساخت‌وساز و سهولت آن و نیز موجب پايين آوردن وزن ساختمان می‌شود.
استفاده از این ورق‌ها در سقف ساختمان که با نام سقف سبک نیز شناخته می‌شوند، موجب کاهش خسارت‌ها در صورت وقوع زلزله یا حوادث غیرمترقبه دیگر خواهد شد.
البته باید توجه داشت که ورق‌های یونولیت معمولی در برابر آتش‌سوزی مقاومت چندانی ندارند. پس بهتر است در امر ساختمان‌سازی از نوع ایمن و کند سوز آن‌ها بهره برد.
ایمنی ساختمان‌ها در برابر آتش‌سوزی امری است که نباید مورد غفلت قرار گیرد و فدای صرفه‌جویی در مسائل مالی گردد.
جمع بندی
ورق یونولیت محصولی همه‌کاره است و در کاربردهای بسیار گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما کارایی‌های فراوان آن هنوز به‌طور کامل برای عموم مردم شناخته‌شده نیست.
ورق‌های یونولیت سبک، بسیار مقرون‌به‌صرفه و دارای ویژگی‌های مثبت فراوانی هستند.
در این مطلب سعی کردیم کاربردها، ویژگی‌ها و انواع این محصول را معرفی نماییم.